ساختمان های بلند و چند طبقه باید مجهز به آسانسورهای ایمن و مناسب باشند. آسانسورهایی که در ساختمان های مختلف نصب می شوند باید ظرفیتی متناسب با تعداد کاربران استفاده کننده را داشته باشند. پیش از آن که آسانسور در ساختمان نصب شده و مورد بهره برداری قرار بگیرد، باید مجوزها و استانداردهایی را از مراجع مربوطه اخذ کرد. پس از اخذ این مجوزها و استانداردها امکان نصب و استفاده از آسانسور فراهم می شود. در این مطلب قصد داریم تا به بررسی مجوزها و استانداردهایی بپردازیم که باید برای نصب و بهره برداری از آسانسور اخذ شود.
قوانین و مقررات شهرداری برای نصب آسانسور
به طور کلی شهرداری ها و سازمان هایی همچون آتش نشانی در هر شهر مجوزهای لازم برای نصب و راه اندازی آسانسور در ساختمان ها را ارائه می کنند. در این خصوص مجموعه ای از قوانین و مقررات شهرداری در نصب آسانسور در قالب یک بخشنامه تدوین شده است که شرکت های نصاب و کارفرمایان باید آن را مورد توجه قرار دهند. علاوه بر شهرداری ها قوانین کلی مربوط به نصب آسانسورها توسط وزارت مسکن و شهرسازی نیز تدوین شده است که در این زمینه باید مورد توجه واقع شود. به این منظور در ادامه به بررسی برخی از مقرراتی پرداخته ایم که سازمان های مربوطه برای نصب آسانسور وضع کرده اند.
- ساختمان هایی که بیش از سه طبقه ارتفاع دارند، باید در آن ها آسانسور نصب شود.
- آپارتمان های قدیمی که بیش از سه طبقه ارتفاع دارند، باید شرایط آن ها به منظور نصب آسانسور توسط کارشناسان، مورد بازدید و بررسی قرار گیرد.
- در ساختمان های قدیمی باید مقاومت بنا و استانداردهای لازم برای نصب آسانسور مورد بررسی قرار گیرد.
- در ساختمان هایی که محل مشخصی برای نصب آسانسور وجود ندارد، باید آسانسور هیدرولیکی نصب و استفاده شود.
- به منظور نصب آسانسور در ساختمان های مسکونی، مالک ساختمان یا متقاضی باید اقدامات مربوط به تخریب ساختمان و آماده سازی محل نصب را انجام دهد.
- پیش از اقدام به نصب آسانسور، ضروری است مالک ساختمان مجوزها و تاییدیه های لازم را از مراجع مربوطه اخذ کند.
- آسانسورهایی که بدون اخذ مجوز در ساختمان نصب می شوند، مشمول بیمه حوادث نمی شوند. همچنین وقتی فروشنده بخواهد این ساختمان ها را بفروشد، با مشکلاتی روبرو خواهد شد.
- بازرسی دوره ای آسانسورها به شکل سالانه و طبق مقررات شهرداری ها انجام می شود. کار بازرسی دوره ای آسانسور را باید نمایندگی های معتبر انجام دهند.
- مطابق با مقررات شهرداری ها، از سال 1377 رعایت استانداردهای نصب آسانسور برای سیستم های کششی و هیدرولیک الزامی و اجباری شده است.
مقررات مربوط به نصب آسانسور در ساختمان های قدیمی
برای نصب آسانسور در ساختمان های قدیمی، شهرداری ها مجموعه ای از قوانین و مقررات را وضع کرده اند که عمل به آن ها الزامی و اجباری است. این مقررات شامل موارد زیر می شوند:
- نخستین اقدام برای نصب آسانسور در ساختمان های قدیمی، یافتن محل مناسب برای این کار است. معمولا در این گونه ساختمان ها می توان از نورگیر یا پاسیو برای نصب آسانسور استفاده کرد. البته در صورت نبود چنین محلی یا ممکن نبودن نصب آسانسور در آن، می توان راه پله را با برخی تغییرات برای این کار آماده سازی کرد.
- پس از تعیین محل لازم برای نصب آسانسور، باید در مرحله بعد مجوزهای لازم را از شهرداری محل اخذ کرد. مجوز شهرداری در صورتی نیاز است که آسانسور در خارج از محدوده ساختمان یا مشاعات خیابان نصب می شود. اما در صورت نصب سیستم در داخل ساختمان لزومی به اخذ مجوز از شهرداری وجود ندارد.
- در صورتی که کارفرما قصد نصب آسانسور در داخل ساختمان را دارد، باید هزینه ها و جریمه های مورد نظر را به شهرداری پرداخت کند و نیازی به اخذ مجوز نصب وجود ندارد. اما قید این موضوع در سند ساختمان الزامی است. همچنین اگر قرار باشد بالابر در قسمت نورگیر نصب شود، کارفرما باید هزینه مربوطه را به شهرداری پرداخت کند. این هزینه مربوط به کاهش تراکم ساختمان است.
- برای نصب و استفاده از آسانسور در ساختمان باید برق سه فاز تامین شود. اما در صورت نصب آسانسور هیدرولیک، امکان استفاده از برق تک فاز وجود دارد.
- ممکن است در برخی از ساختمان های قدیمی، محلی که برای نصب آسانسور انتخاب می شود، نیاز به جابجایی تاسیسات، کنتورها و لوله ها داشته باشد. در این صورت باید این تاسیسات جابجا شوند تا نصب آسانسور دچار مشکل نشود.
- پیش از نصب آسانسور، اخذ رضایت از تمامی ساکنان ساختمان ضروری است.
استاندارد آسانسور
استاندارد آسانسور شامل مجموعه ای از قوانین و مقررات است که سازمان ملی استاندارد به منظور نصب و بهره برداری از آسانسورها وضع کرده است. این قوانین و مقررات با هدف ایمنی افراد در حین استفاده از آسانسور و جلوگیری از بروز حوادث برای آن ها وضع شده است. همچنین با وجود استاندارد آسانسور، می توان از عملکرد درست دستگاه اطمینان حاصل کرد. طبق مقررات مربوطه، تمامی آسانسورها باید پیش از بهره برداری، گواهی استاندارد را دریافت کنند. همچنین بدون وجود این گواهی، نمی توان گواهی پایان کار ساختمان را دریافت کرد. استاندارد آسانسور به طور کلی به دو نوع اولیه و ادواری تقسیم می شود که در ادامه به بررسی آن ها پرداخته ایم.
استاندارد اولیه آسانسور
استاندارد اولیه آسانسور باید زمانی اخذ شود که آسانسور به طور کامل نصب و راه اندازی شده است. پس از انجام مراحل نصب و راه اندازی سیستم، کارشناس سازمان استاندارد در محل حاضر شده و آسانسور را از نظر استانداردهای مختلف، مورد بازرسی قرار می دهد. بازرسی شامل بررسی ویژگی های ایمنی و عملکردی دستگاه است. پس از انجام بازرسی و در صورت نبود مشکل یا مانعی، استاندارد آسانسور مورد تایید کارشناس سازمان استاندارد قرار می گیرد. گواهی آن نیز پس از مدتی به کارفرما ارسال می شود. این نکته را باید مورد توجه قرار داد که دریافت پایان کار ساختمان منوط به اخذ گواهی استاندارد اولیه آسانسور است.
برای دریافت استاندارد اولیه آسانسور باید چه مراحلی انجام شود؟
برای آن که بتوان گواهی استاندارد اولیه آسانسور را دریافت کرد، باید مراحل مشخصی را انجام داد. انجام این مراحل به طور کامل و دقیق برای دریافت این گواهی ضروری است. در زیر به این مراحل اشاره کرده ایم:
- پیش از اقدام به دریافت گواهی استاندارد اولیه، باید مراحل نصب و راه اندازی سیستم آسانسور به طور کامل به انجام رسیده باشد.
- کارفرما باید برخی از مدارک شامل کپی کارت ملی و کپی صفحه نخست پروانه ساختمان را به شرکت طرف قرارداد یا همان نصاب آسانسور ارسال کند.
- شرکت طرف قرارداد باید در سامانه دریافت استاندارد آسانسور ثبت نام اینترنتی انجام دهد. پس از آن که تمامی مراحل ثبت نام اینترنتی به اتمام رسید، از طرف سامانه کد رهگیری و نام شرکت بازرسی کننده آسانسور ارائه می شود.
- کارفرما باید هزینه های مربوط به اخذ استاندارد آسانسور را به شرکت طرف قرارداد پرداخت کند.
- در مرحله بعد لازم است شرکت طرف قرارداد، مدارکی از قبیل فرم مهندس ناظر، نقشه و محاسبات را به شرکت بازرسی کننده ارسال کند.
- شرکت بازرسی کننده پس از دریافت مدارک، نوبت بازرسی را تعیین می کند.
- در مرحله بعد، کارشناس شرکت بازرسی کننده در محل حاضر شده و آسانسور را از نظر استانداردهای مربوطه بازدید و بازرسی می کند. در فرایند بازرسی، اگر مشکل یا ایرادی در سیستم آسانسور وجود داشته باشد، شرکت طرف قرارداد وظیفه دارد تا مشکلات را به طور کامل برطرف کند.
- کارفرما باید با یک شرکت آسانسوری قرارداد سرویس و نگهداری آسانسور را امضا کند.
- در مرحله بعد، باید قرارداد سرویس و نگهداری و همچنین قرارداد بیمه به شرکت بازرسی کننده ارسال شود.
- در آخرین مرحله نیز شرکت بازرسی کننده استاندارد آسانسور را تایید کرده و گواهی آن را به کارفرما ارسال خواهد کرد.
برای اخذ گواهی استاندارد آسانسور چه مدارکی مورد نیاز است؟
شرکت نصاب آسانسور و کارفرما باید هر کدام مدارکی را به منظور اخذ استاندارد آسانسور آماده کند. این مدارک شامل موارد زیر می شوند:
- شرکت نصاب آسانسور باید فرم بازرسی استاندارد را تهیه کند.
- کارفرما یا مالک ساختمان باید فرم تاییدیه ناظر ساختمان را تهیه کند.
- کارفرما باید یک نسخه کپی از جواز یا پروانه ساختمان را تهیه کند.
- شرکت نصاب باید کپی قرارداد سرویس و نگهداری آسانسور را آماده کند.
- شرکت نصاب یا طرف قرارداد باید نقشه و محاسبات آسانسور را به شرکت بازرسی کننده ارائه کند.
- شرکت نصاب باید بیمه نامه آسانسور را تهیه کند.
- کارفرما باید فرم 6 را تکمیل کند.
استاندارد ادواری آسانسور
استاندارد ادواری نوع دوم استاندارد آسانسور است که پس از بهره برداری از آسانسور و در بازه های زمانی سالانه دریافت می شود. گواهی استاندارد ادواری آسانسور نشان می دهد که سیستم آسانسور به طور منظم سرویس و نگهداری شده و همچنین عملکرد و ایمنی آن در طول سال مورد تایید قرار گرفته است. به لحاظ قانونی اجبار و الزامی برای دریافت استاندارد ادواری آسانسور وجود ندارد. اما به لحاظ فنی بهتر است حتما نسبت به دریافت گواهی این نوع استاندارد اقدام شود؛ زیرا با دریافت این گواهی استاندارد، حوادث مربوط به استفاده از آسانسور کاهش می یابد. همچنین در هنگام بروز حوادث، مدیر یا مالک ساختمان دچار مشکل یا گرفتاری نمی شود.
برخی از تست های مربوط به بازرسی استاندارد آسانسور
کارشناس شرکت بازرسی کننده در هنگام مراجعه به محل به منظور بررسی آسانسور از نظر استاندارد بودن، تست های مختلفی را روی دستگاه انجام می دهد. این تست ها همگی از روی چک لیست مربوطه انجام می شوند. به این منظور در ادامه به برخی از این تست ها اشاره کرده ایم:
- تست موتور گیربکسی از نظر شاقول بودن
- تست سیم بکسل ها از نظر سرخوردگی
- تست و بررسی سیستم ترمز آسانسور
- بررسی زاویه فلکه کششی و سیم بکسل ها
- تست سیم بکسل ها از نظر برابر بودن فشار
- بررسی نصب بودن حفاظ یا گارد سیم بکسل ها
- بررسی سیم بکسل ها از نظر وجود علامت گزاری تراز توقف
- بررسی پولی موتور از نظر نصب بودن علامت گردش به چپ و راست
- بررسی بتن ریزی سقف از نظر درست و اصولی بودن
- بررسی گودی های عبور سیم بکسل ها و کابل ها از نظر وجود لبه ای به اندازه 5 سانتی متر در دور آن ها.
- بررسی وجود قلاب سقف و پلاک تناژ روی این قلاب
- بررسی وجود راهنمای مربوط به نجات اضطراری کاربران در موتورخانه
- بررسی نصب کلید درب طبقات در کنار تابلوی راهنمای نجات اضطراری در موتورخانه
- بررسی میزان روشنایی موتورخانه
- بررسی وجود دریچه اضطراری مربوط به چاه آسانسور در موتورخانه و تست میکروسوئیچ و بازشوی این دریچه. لازم به ذکر است که بازشوی دریچه اضطراری برای باز شدن از داخل موتورخانه نباید نیاز به کلید داشته باشد.
- بررسی کف موتورخانه از نظر عدم لغزندگی
- بررسی وسایل و لوازم داخل موتورخانه از نظر اضافی و غیر ضروری بودن
- بررسی اختلاف سطح بین سقف چاه و کف موتورخانه
- بررسی الصاق پلاک حاوی شماره آسانسور روی هر الکتروموتور در موتورخانه هایی که بیش از یک آسانسور در آن ها کار می کند.
- بررسی الصاق پلاک حاوی شماره روی تابلو فرمان
- بررسی سقف چاه از نظر وجود پله مناسب برای تردد
- بررسی الصاق پلاک حاوی شماره روی تابلو برق سه فاز برای هر آسانسور.
- بررسی وجود دریچه و مناسب بودن آن در کف موتورخانه هایی با بیش از یک آسانسور به منظور جابجایی کالا و لوازم.
- بررسی هواکش یا سیستم تهویه موتورخانه از نظر میزان مکش و سالم بودن
- بررسی پلمپ گاورنر و مناسب بودن حفاظ آن
- بررسی الصاق پلاک سازنده روی گاورنر به همراه درج مشخصات فنی آن.
- بررسی دریچه کف از نظر وجود نرده مناسب در دور آن
- بررسی و ثبت شماره های مربوط به تجهیزات و قطعات نصب شده در موتورخانه و مطابقت دادن آن ها با داده های ارائه شده.
- بررسی کلیدهای حرارتی تابلو فرمان و تست آن ها
- بررسی تایم تراول و تست آن
- بررسی کنترل فاز و تست آن
- بررسی سیستم برق اضطراری کابین و تست آن از داخل تابلو فرمان و همچنین بررسی سالم بودن باتری این سیستم.
کلام آخر
برای نصب و بهره برداری از آسانسور، نیاز به اخذ مجوزها و استانداردهایی وجود دارد. آسانسورهایی که بدون اخذ مجوزها و استانداردها نصب و بهره برداری می شوند، از نظر قانونی دچار مشکل شده و همچنین ایمنی و عملکرد آن ها تحت الشعاع قرار خواهد گرفت. به این منظور اگر حادثه ای در این گونه آسانسورها رخ دهد، مسئولیت آن برعهده کارفرما و شرکت نصاب خواهد بود و ممکن است با عواقب سنگینی روبرو شوند. در این زمینه یکی از شرکت های مطرح و نام آشنا در صنعت آسانسور که انواع آسانسورها را پس از اخذ مجوزها و استانداردهای مربوطه نصب و راه اندازی می کند، شرکت هیرو آسانسور است. این شرکت متعهد است پیش از نصب و بهره برداری از آسانسورها ابتدا مجوزهای قانونی و استانداردهای مربوطه را با همراهی کارفرما از مراجع مربوطه دریافت کند؛ تا کار نصب و بهره برداری از آسانسورها کاملا قانونی انجام شود. همچنین آسانسور پس از نصب، عملکرد و ایمنی قابل قبولی داشته باشد.
