آسانسورهای هیدرولیک یکی از انواع بالابرها هستند که در انواع ساختمان ها مورد استفاده قرار می گیرند. این دستگاه ها از سیستم محرکه هیدرولیکی بهره می برند که شامل اجزا و قطعات مختلفی هستند. دو قسمت مهم در این آسانسورها، جک و پاوریونیت است. جک ها به انواع مختلفی تقسیم می شوند و وظیفه بالا و پایین کشیدن کابین را برعهده دارند. پاوریونیت نیز مجموعه ای است که در آن تجهیزات مختلفی از جمله موتور الکتریکی، پمپ، شیرهای کنترل و غیره در آن جای می گیرند. در ادامه به منظور آشنایی با جک و پاوریونیت به بررسی مطالبی در این زمینه پرداخته ایم.
جک در آسانسور هیدرولیک
جک ها به عنوان بازوهای حرکت کابین در آسانسورهای هیدرلیک عمل می کنند. این قطعات به شکل یک طرفه در بالابرهای هیدرولیک نصب می شوند؛ زیرا حرکت آن ها به شکل قائم و از بالا به پایین یا بالعکس است. جک ها به شکل استوانه ای توپر هستند که جداره خارجی آن با انجام فرایندی خاص به شکل صاف و صیقل خورده در آمده است. جک ها در داخل سیلندر هیدرولیک قرار گرفته و به وسیله پیستون ها به حرکت در می آیند. این قطعات از زیر و کناره ها به شکل مستقیم و غیر مستقیم به کابین متصل می شوند. در آسانسورهایی با ظرفیت کم تر معمولا از یک جک و در سیستم های با ظرفیت بالاتر از دو جک به شکل دوبل استفاده می شود. نحوه باز شدن جک ها نیز به شکل یک مرحله ای یا چند مرحله ای است.
ویژگی های جک در آسانسورهای هیدرولیک
جک ها در آسانسورهای هیدرولیک در هر نوع و مدلی که ساخته شوند، ویژگی های خاصی دارند که در زیر به آن ها اشاره کرده ایم:
ظرفیت بالای بار: جک های هیدرولیک با ساختار خاصی که دارند می توانند کابین آسانسور را با بارهای سنگین به راحتی جابجا کنند. در این صورت استفاده از آسانسورهای هیدرولیک در بخش های صنعتی و کارگاهی می تواند بسیار مناسب باشد.
دقت و کنترل بالا: جک های هیدرولیک از دقت و کنترل بالا به هنگام بالا و پایین آوردن کابین برخوردارند. این ویژگی به حرکت دقیق و نرم کابین کمک می کند. با وجود این ویژگی، جک های هیدرولیک برای کاربردهای حساس تجهیزاتی مناسب محسوب می شوند.
دوام بالا: این جک ها از متریال مرغوبی ساخته شده که باعث دوام و مقاومت بالای آن ها در برابر سایش، شکستگی و فرسودگی می شود. این ویژگی، عملکرد مداوم و قابل اطمینان آن ها را در طولانی مدت تضمین می کند.
ایمنی بالا: جک ها در آسانسورهای هیدرولیک به گونه ای طراحی و ساخته می شوند که ایمنی بالایی داشته باشند. عملکردهایی همانند حفاظت از اضافه بار، وجود شیر اضطراری برای کاهش فشار و مکانیزم قفل باعث می شوند تا جک های هیدرولیک ایمنی آسانسور را بالا ببرند.
انواع جک در آسانسورهای هیدرولیک
جک ها در آسانسورهای هیدرولیک در انواع مختلفی ساخته و نصب می شوند. هر کدام از این جک ها نحوه باز شدن و اتصال به کابین متفاوتی دارند. این جک ها غالبا به شکل فشاری عمل می کنند و کابین را با فشار به بالا حرکت داده و پس از کاهش فشار روغن، کابین توسط نیروی جاذبه به پایین حرکت می کند. در ادامه به معرفی و بررسی انواع جک ها در آسانسورهای هیدرولیک پرداخته ایم.
- جک در کنار
این نوع جک ها به نحوی ساخته شده که در موقع نصب به کناره های کابین متصل شوند. جک در کنار می تواند به شکل تک یا دوبل باشد. نحوه اتصال این جک ها به کابین به دو شکل مستقیم و غیر مستقیم است که در زیر به آن ها اشاره کرده ایم:
- جک در کنار مسقیم
یکی از روش هایی که جک در کنار به کابین متصل می شود، به شکل مستقیم و بدون دخالت قطعات دیگر است. اجرای این نوع روش برای نصب جک ها، ساده و آسان است. اما مشکل اجرای این روش مربوط به تفاوت کورس جک با فضای عمودی داخل چاه است. به این صورت که کمبود فضای عمودی در داخل چاه باعث می شود تا برای جایگیری جک با محدودیت روبرو شویم. به این منظور یکی از راه هایی که می توان کمبود فضای عمودی را جبران کرد، افزایش ارتفاع بالاسری آسانسور یا ایجاد حفره ای در داخل زمین و در زیر جک است.
- جک در کنار غیر مستقیم
این نوع جک ها به شکل غیر مستقیم و با استفاده از فلکه و سیم بکسل به کابین متصل می شوند. به این صورت که با بالا رفتن جک، فلکه کششی روی شفت به چرخش درآمده و سیم بکسل ها را می کشد. سیم بکسل ها نیز به کابین متصل هستند و کشش آن ها باعث بالا رفتن کابین می شود. در موقع پایین آمدن کابین نیز عکس این قضیه اتفاق می افتد. در آسانسورهایی که از جک های غیر مستقیم استفاده می شود، کابین به میزان دو برابر جک ها حرکت می کند. یعنی به هر میزان که جک ها کشیده شوند، به میزان دو برابر آن کابین به حرکت در می آید. در واقع استفاده از فلکه کششی و سیم بکسل های فولادی باعث می شود تا نسبت حرکت جک ها به کابین به میزان یک به دو باشد. این ویژگی باعث می شود تا برای اجرای روش غیر مستقیم نیاز به جک هایی باشد که کورس جابجایی آن ها به میزان نیمی از طول مسیر کابین باشد. در این صورت با کوتاه تر شدن طول جک، محدودیت فضای عمودی برای جایگیری جک و مشکلات مربوط به ایجاد فضا و حفره برطرف می شود. جک ها در روش غیر مستقیم به کابین متصل نیستند و فقط در کنار آن به بالا و پایین کشیده می شوند.
- جک در زیر
روش جک در زیر، یکی از روش هایی است که می توان با آن جک را به کابین آسانسور متصل کرد. در این روش، جک هیدرولیک از زیر کابین و به شکل مستقیم متصل می شود. بهترین موقعیتی که جک می تواند به کابین متصل شود، مرکز آن است که باعث می شود تا جک بتوانند عملکرد بهتری در بالا و پایین کشیدن کابین داشته باشد. برای نصب این جک ها لازم است تا یک حفره با ارتفاع مناسب در داخل زمین حفر شود. ارتفاع این حفره باید با طول جک متناسب باشد. در این حفره سیلندر جک جای می گیرد و نباید به هیچ وجه این سیلندر با دیواره ها و کف حفره برخورد یا تماسی داشته باشد. همچنین نباید آب یا مواد خورنده به داخل این حفره از طریق جداره ها و کف نفوذ پیدا کند. به این منظور باید از مواد عایق کننده برای پوشش دیواره ها و کف حفره استفاده شود.
- جک دوبل
در برخی از موارد به دلیل ظرفیت بالای آسانسور، نیاز است تا از جک دوبل برای بالا و پایین کشیدن آسانسور استفاده شود. این جک ها از نوع کناری هستند و نمی توان آن ها را از زیر به کابین متصل کرد. جک های دوبل به شکل مستقیم و غیر مستقیم استفاده می شوند. نصب و جانمایی این جک ها نیز با توجه به شرایط و نوع کاربری ساختمان و همچنین نظر طراح آسانسور انجام می شود. در بالابرهایی که جک دوبل در کنار و از نوع غیر مستقیم دارند، برای هدایت هر کدام از جک ها در مسیر خود، استفاده از یک جفت ریل راهنما ضروری است. در این آسانسورها به دلیل آن که جک ها به فلکه کششی متصل می شوند، باید به منظور ایمنی بیشتر، ترمز پاراشوت نصب شود.
- جک معکوس
جک های معکوس از نیروی کششی استفاده می کنند. این جک ها از نوع پیستونی هستند و در آن از مجرای خاصی برای روغن استفاده می شود. در آسانسورهایی که با جک های معکوس کار می کنند، نوع خاصی از وزنه تعادل نصب می شود. در این سیستم ها جک ها به شکل معکوس حرکت می کنند؛ به این صورت که وقتی به بالا کشیده می شوند، کابین به پایین حرکت می کند و بالعکس.
انواع جک آسانسورها بر اساس نحوه باز شدن
جک ها بر اساس نحوه باز شدن به دو نوع تک مرحله ای و چند مرحله ای (تلسکوپی) تقسیم می شوند. در زیر به بررسی این دو نوع جک پرداخته ایم:
- جک تک مرحله ای
جک تک مرحله ای، یکی از انواع جک های هیدرولیک است که با فشار روغن، پیستون جک ها را به بالا می کشد. این نوع جک ها به شکل مستقیم و غیر مستقیم به کابین متصل می شوند. همچنین جک های تک مرحله ای به دو مدل یک تکه و دو تکه تقسیم می شوند. این جک ها بیشتر برای آسانسورهایی مناسب هستند که ظرفیت بالایی دارند.
- جک چند مرحله ای
در برخی از سیستم های آسانسور به دلیل محدودیت فضا از جک های چند مرحله ای یا تلسکوپی استفاده می شود. ساختار این جک ها به نحوی است که در موقع بسته بودن، ارتفاع آن ها کوتاه تر است. در این صورت می توان در فضای کوچک تری آن ها را جای داد. اما در موقع باز شدن و بالا کشیدن کابین، جک ها به شکل دو یا چند مرحله ای از داخل یکدیگر باز می شوند. به این صورت که ابتدا قطورترین جک شروع به باز شدن کرده و پس از آن جک های بعدی باز می شوند. جک های تلسکوپی خود به مدل های مختلفی تقسیم می شوند.
پاوریونیت در آسانسور هیدرولیک
پاوریونیت یا واحد قدرت در آسانسور هیدرولیک، قسمتی است که در آن انواع تجهیزات هیدرولیکی و برقی نصب می شوند و با عملکرد خود نیروی مورد نیاز برای حرکت کابین آسانسور را تامین می کنند. همچنین می توان توسط این واحد حرکت آسانسور را کنترل کرد. پاوریونیت ساختار خاصی داشته و اجزای مختلفی در آن کار می کنند. در این واحد، الکترموتور توسط انرژی الکتریکی شروع به کار کرده و پمپ هیدرولیک را به کار می اندازد. این پمپ روغن یا سیال هیدرولیک را از مخزن کشیده و در مدار هیدرولیک پمپاژ می کند. روغن از طریق شلنگ های محکم به درون سیلندر هدایت می شود. شیرهای هیدرولیک جریان روغن را کنترل و تنظیم می کنند. با فشرده شدن روغن در سیلندر، نیروی زیادی تولید می شود. این نیرو به پیستون فشار آورده و آن را به سمت بالا می کشاند. پیستون ها نیز به جک ها فشار می آورند و آن ها را به بالا می برند که نتیجه آن حرکت کابین به سمت بالاست. به هنگام پایین آمدن نیز شیر کنترل فعال شده و روغن هیدرولیک را به داخل مخزن تخلیه می کند. این تخلیه شدن تا زمانی صورت می گیرد که کابین در طبقه مورد نظر توقف کند.
اجزای پاوریونیت آسانسور
اجزای پاوریونیت به دو نوع اصلی و پشتیبانی کننده تقسیم می شوند. تجهیزات اصلی شامل الکترموتور، شیر کنترل و پمپ هیدرولیک هستند. از تجهیزات پشتیبانی کننده نیز می توان به جعبه برق، مخزن روغن، کاهنده سروصدا یا سایلنسر، شلنگ ها، فیلترهای روغن، شیر قفل برگشت، بافرهای ضد لرزش، دریچه باک، گرمکن روغن، اتصالات و غیره اشاره کرد. در زیر به منظور آشنایی بیشتر، تجهیزات اصلی پاوریونیت را مورد بررسی قرار داده ایم.
- الکتروموتور
الکتروموتورها در آسانسورهای هیدرولیک در دو مدل خشک و مستغرق (داخل روغن) تولید می شوند. موتورهای خشک روی مخزن روغن نصب می شوند. این نوع موتورها در آسانسورهای بزرگ توان بالایی ندارند و از نظر اقتصادی به صرفه نیستند. اما در بالابرهایی با ابعاد کوچک، این موتورها برای برخی از سیستم ها مورد استفاده قرار می گیرند. برای آسانسورهای هیدرولیک، موتورهای مستغرق مناسب تر هستند؛ به گونه ای که این نوع الکتروموتورها به طور خاص برای پاوریونیت آسانسورهای هیدرولیک طراحی و تولید می شوند. موتورهای مستغرق پوسته ندارند؛ همچنین ابعاد کوچک و وزن کمی دارند و معمولا می توانند با سرعت زیادی کار کنند.
- پمپ هیدرولیک
پمپ های هیدرولیک به دو نوع اسکرو و دنده ای تقسیم می شوند. در پاوریونیت ها عمدتا از مدل های اسکرو استفاده می شود. پمپ های اسکرو به هنگام کار کردن فشار اندک و نرخ جریان زیادی دارند. همچنین نسبت به مدل های دنده ای از خود صدای کم تری تولید می کنند. به علاوه آرام و یکنواخت بودن جریان خروجی در این نوع پمپ های هیدرولیک، باعث شده است تا برای استفاده در بالابرهای هیدرولیک گزینه مناسبی باشند. یکی از ویژگی های مهم پمپ های هیدرولیک، نرخ جریان آن هاست که این ویژگی با سرعت چرخش موتور ارتباط مستقیمی دارد.
- شیر کنترل
نقش شیر کنترل در آسانسور هیدرولیک بسیار مهم است. این شیرها در دو نوع مکانیکی و الکتریکی تولید می شوند. مدل های مکانیکی با کمک سولنوئید کار می کنند. مجرای شیرهای الکتریکی نیز به شکل تدریجی و تناسبی باز و بسته می شوند. به طور کلی شیرهای الکتریکی نسبت به مدل های مکانیکی، کیفیت و عملکرد بهتر و نیز مزایای بیشتری دارند. البته این شیرها نسبت به مدل های مکانیکی گران تر هستند. عملکرد شیر کنترل باعث حرکت آسانسور به بالا و پایین می شود. این شیرها با برخورداری از قابلیت هایی، توانایی کنترل آسانسور را دارند.
کلام آخر
جک و پاوریونیت دو بخش از اجزای مهم در آسانسورهای هیدرولیکی هستند که در کنار سایر تجهیزات، حرکت کابین را در آسانسور امکان پذیر می کنند. انواع مختلف جک ها و تجهیزات پاوریونیت در مدل های مختلف و با کیفیت های متفاوت طراحی و تولید می شوند. به طوری که برخی از سازندگان این تجهیزات از نوع برندهای اصلی هستند و محصولاتی را تولید می کنند که در نوع خود کیفیت و کارایی بسیار بالایی دارند. در این زمینه شرکت هیرو آسانسور، برندی نام آشنا و باسابقه در صنعت آسانسور و تجهیزات وابسته شناخته می شود که انواع جک ها و پاوریونیت ها را در مدل های مختلف برای آسانسورهای هیدرولیک تولید می کند. جک ها و پاوریونیت هایی که این شرکت طراحی و تولید می کند، از نظر کیفیت، کارایی و طول عمر در سطح بالایی هستند.