با وجود آن که فناوری های آسانسور پیشرفت زیادی کرده است، اما سقوط کابین آسانسور همچنان یک نگرانی رایج در میان کاربران به شمار می رود. هر چند وقوع چنین حوادثی به دلیل استانداردهای سختگیرانه ایمنی و وجود تجهیزات ایمنی مختلف نادر است، اما آگاهی از اقدامات لازم در صورت وقوع احتمالی سقوط آسانسور می‌تواند کمک‌کننده و نجات‌بخش باشد. با دانستن این اقدامات و انجام آن‌ها تا حدود زیادی می‌توانید بر ترس و اضطراب خود در آن لحظات غلبه کرده و آسیب‌های جسمی را به حداقل برسانید. در ادامه به اقداماتی اشاره کرده‌ایم که لازم است کاربران به هنگام سقوط آسانسور با آگاهی و آمادگی آن‌ها را انجام دهند.
چرا آسانسور سقوط می‌کند؟
سقوط آسانسور پدیده‌ای نادر است؛ اما این پدیده معمولا زمانی رخ می‌دهد که ترکیبی از نواقص مکانیکی، خطای انسانی، عدم سرویس و نگهداری مناسب، اضافه‌بار یا نصب نامناسب وجود داشته باشد. نواقص مکانیکی همانند فرسودگی سیم‌بکسل‌ها، ترمزهای معیوب یا قرقره‌های خراب می‌تواند توانایی آسانسور برای معلق ماندن یا توقف ایمن را به خطر بیندازد. خطاهای انسانی همانند فراتررفتن از حد مجاز وزن یا استفاده نادرست از کنترل‌ها می‌تواند فشار اضافی به سیستم وارد کند و موجب خرابی آن شود. عدم سرویس و نگهداری منظم باعث می‌شود تا فرسودگی و آسیب‌ها شناسایی نشوند و خطر خرابی قطعات اساسی افزایش یابد.
اضافه‌بار کابین فراتر از ظرفیت طراحی‌شده می‌تواند منجر به پارگی سیم‌بکسل‌ها یا خرابی ترمز شده و احتمال سقوط آزاد آسانسور را افزایش دهد. در نهایت، نصب نامناسب آسانسور توسط افراد غیرمتخصص ممکن است منجر به ضعف‌ها و ایرادات ساختاری در تجهیزات مکانیکی و الکتریکی شود که تا زمان وقوع خرابی، شناسایی نمی‌شوند. هر یک از این علل می‌توانند منجر به سقوط ناگهانی کابین آسانسور شوند.
اولین کاری که در هنگام سقوط آسانسور باید انجام دهید چیست؟
اگر متوجه شدید آسانسور در حال سقوط است، اولین کاری که باید انجام دهید این است که سعی کنید به پشت روی کف کابین دراز بکشید. این وضعیت باعث می‌شود نیروی ضربه به طور یکنواخت در سراسر بدن شما پخش شده و خطر آسیب جدی به طور قابل توجهی کاهش یابد. دراز کشیدن باعث می‌شود نیرو روی هیچ بخش خاصی از بدن متمرکز نشود؛ در حالی که ایستادن یا نشستن می‌تواند منجر به آسیب شدید به پاها، ستون فقرات یا اندام‌های داخلی در هنگام ضربه شود. اگر فرصت دارید، از دست‌ها، کیف یا هر وسیله نرمی برای محافظت از سر و گردن خود استفاده کنید تا این نواحی حساس بیشتر محافظت شوند. حفظ آرامش نیز در این وضعیت بسیار مهم است؛ زیرا ترس و وحشت می‌تواند منجر به تصمیمات اشتباه یا حرکات غیر ضروری شود.
- نپریدن در داخل کابین
پریدن داخل آسانسور در حال سقوط یک باور اشتباه و رایج است؛ همچنین این کار غیرعملی و بی‌اثر است. تصور بر این است که پریدن در لحظه آخر باعث کاهش نیروی ضربه می‌شود؛ اما در واقع به دلیل سرعت و غیر قابل پیش‌بینی بودن سقوط، زمان‌بندی دقیق پرش تقریباً غیرممکن است. حتی اگر موفق به پریدن شوید، کاهش سرعت شما در مقایسه با سرعت کلی سقوط بسیار ناچیز است و هیچ محافظت واقعی در برابر آسیب ایجاد نمی‌کند. بدتر این‌که، پریدن ممکن است باعث برخورد شما با سقف یا فرود نامناسب شده و خطر آسیب به سر، گردن یا ستون فقرات را افزایش دهد. در عوض، دراز کشیدن روی کف و محافظت از سر بسیار مؤثرتر است.
- حفظ آرامش
حفظ آرامش در هنگام سقوط آسانسور بسیار حیاتی است؛ زیرا وحشت و اضطراب می‌تواند منجر به تصمیمات خطرناک شده و توانایی شما برای اقدام سریع را مختل کند. با شروع به تنفس عمیق و کنترل‌شده، اعصاب خود را آرام کنید و ذهن خود را متمرکز نگه دارید. به خود یادآوری کنید که آسانسورها به چندین مکانیزم ایمنی مجهز هستند که برای کاهش یا توقف سقوط طراحی شده‌اند و اقدامات شما می‌تواند تاثیرگزار باشد. مراحل مورد نیاز را در ذهن مرور کنید: دراز بکشید، از سر خود محافظت کنید و بی‌حرکت بمانید. از فریادزدن یا حرکات ناگهانی خودداری کنید، زیرا این کارها اضطراب شما و دیگران را افزایش می‌دهد. اگر با افراد دیگر هستید، آن‌ها را آرام کرده و به رعایت نکات ایمنی تشویق کنید.
- دراز کشیدن به پشت و خودداری از ایستادن
دراز کشیدن به پشت روی کف کابین، ایمن‌ترین وضعیت در سقوط آسانسور است؛ زیرا این وضعیت نیروی ضربه را به طور یکنواخت در سراسر بدن پخش می‌کند. این کار خطر آسیب شدید به بخش خاصی از بدن، به ویژه پاها، ستون فقرات و اندام‌های داخلی را کاهش می‌دهد. نشستن نسبت به ایستادن ایمن‌تر است؛ اما همچنان نیرو را روی لگن و ستون فقرات متمرکز کرده و خطر شکستگی یا آسیب‌های داخلی بدن را افزایش می‌دهد.
ایستادن خطرناک‌ترین وضعیت است؛ زیرا تمام نیروی سقوط آسانسور از طریق پاها به بدن منتقل شده و می‌تواند آسیب‌های فاجعه‌باری ایجاد کند. دراز کشیدن همچنین امکان محافظت بهتر از سر و گردن را فراهم می‌کند که در هنگام توقف ناگهانی بسیار آسیب‌پذیر هستند. اگر در آسانسور شلوغ هستید و امکان دراز کشیدن ندارید، تلاش برای خم‌شدن یا نشستن نیز بهتر از ایستادن است.
- محافظت از سر با وسایل ساده همانند کیف
محافظت از سر در هنگام سقوط آسانسور بسیار مهم است؛ زیرا آسیب‌های سر از خطرناک‌ترین آسیب‌ها هستند. اگر کیف، کوله‌پشتی یا حتی ژاکت دارید، آن را در زیر یا پشت سر و گردن خود قرار دهید تا هنگام دراز کشیدن، نقش ضربه‌گیر را ایفا کند. اگر امکان درازکشیدن ندارید، به حالت خمیده بنشینید و با دست‌ها یا هر وسیله‌ای که دارید، سر خود را بپوشانید تا از ضربه یا برخورد با اجسام محافظت شوید. حتی یک کیف کوچک می‌تواند بخشی از نیروی ضربه را جذب کرده و خطر شکستگی جمجمه یا ضربه مغزی را کاهش دهد. در صورت نبود کیف، از دست‌ها و ساعدها برای محافظت از سر و گردن استفاده کرده و سعی کنید گردن را صاف نگه دارید.
- از تماس با دیوارهای آسانسور در حال سقوط خودداری کنید، مگر برای حفظ تعادل
در هنگام سقوط آزاد آسانسور، توصیه می‌شود که دست‌ها یا بدن خود را به دیواره‌ها نچسبانید؛ مگر زمانی که برای حفظ تعادل، لازم باشد. دیواره‌های کابین آسانسور می‌توانند سخت و غیر قابل انعطاف باشند و فشارآوردن به آن‌ها در هنگام ضربه می‌تواند باعث آسیب‌هایی همانند کبودی، شکستگی یا له‌شدگی اعضا شود. اگر نیاز داشتید در هنگام سقوط آسانسور تعادل خود را حفظ کنید، لمس سبک دیواره‌ها ممکن است به جلوگیری از سقوط داخل کابین کمک کند؛ اما از تکیه دادن سنگین یا فشار آوردن به دیواره‌ها خودداری کنید.
پس از سقوط و توقف آسانسور چه اقداماتی باید انجام دهیم؟
پس از سقوط و توقف آسانسور، اولویت شما بررسی وضعیت خود و دیگران از نظر آسیب‌دیدگی است. اگر کسی به شدت آسیب دیده است، در صورت توانایی کمک‌های اولیه به آن ها ارائه دهید. همچنین فوراً با خدمات اورژانسی یا کارکنان ساختمان از طریق تلفن همراه یا دکمه اضطراری آسانسور تماس بگیرید. آرامش خود را حفظ کرده و از حرکات غیرضروری خودداری کنید؛ زیرا ممکن است کابین ناپایدار باشد. منتظر بمانید تا نیروهای امدادی حرفه‌ای و آموزش‌دیده برسند تا مسافران را به طور ایمن خارج کنند. پس از رسیدن کمک، به دقت از دستورات امدادگران پیروی کنید.
از تلاش برای بازکردن درب‌های آسانسور خودداری کنید
در صورت سقوط آسانسور یا توقف ناگهانی، توصیه اکید می‌شود از بازکردن درب‌های آسانسور خودداری کنید. درب‌های آسانسور سنگین هستند و با مکانیزم‌های قفل پیچیده‌ای طراحی شده‌اند تا از باز شدن تصادفی بین طبقات جلوگیری کنند؛ بنابراین بدون ابزارهای تخصصی بازکردن آن‌ها بسیار دشوار است. تلاش برای اهرم‌کردن درب‌ها می‌تواند شما را در معرض خطرات جدی آسیب‌دیدگی قرار دهد؛ به ویژه اگر آسانسور ناگهان دوباره حرکت کند، در حالی که شما در حالت نیمه خارج‌شده از کابین هستید.
علاوه‌براین، بازکردن درب‌ها بدون پشتیبانی مناسب می‌تواند شما را در معرض سقوط در چاه آسانسور قرار دهد که خطر مرگباری دارد. نیروهای امدادگر آموزش لازم را دیده‌اند تا با تجهیزات مناسب به طور ایمن درب‌های آسانسور را باز کنند؛ بنابراین بهتر است داخل آسانسور بمانید و منتظر کمک باشید.
نقش سیستم‌های ایمنی در جلوگیری از سقوط آسانسور
آسانسورهای مدرن به سیستم‌های ایمنی پیشرفته‌ای همانند ترمز اضطراری و مکانیزم پاراشوت مجهز هستند که برای جلوگیری از سقوط فاجعه‌بار کابین طراحی شده‌اند. سیستم پاراشوت یا همان ترمز ایمنی، در صورتی فعال می‌شود که سرعت آسانسور از حد مجاز فراتر رفته یا سیم‌بکسل‌ها پاره شود. این سیستم با استفاده از فک‌های مکانیکی یا دستگاه‌های اصطکاکی، کابین را به ریل‌های راهنما قفل کرده و به سرعت آن را متوقف می‌کند. این ویژگی‌های ایمنی توسط گاورنر سرعت فعال می‌شوند که سرعت آسانسور را پایش کرده و در صورت شتاب خطرناک فرمان توقف صادر می‌کند.
اثربخشی این سیستم‌ها باعث شده است تا سقوط آزاد کابین در آسانسورهای مدرن بسیار کم باشد. این مکانیزم‌ها با فعال شدن خودکار در شرایط اضطراری، نقش حیاتی در حفاظت از کاربران و جلوگیری از آسیب‌های جدی یا مرگ آن‌ها ایفا می‌کنند.
چرا سرویس و نگهداری آسانسور برای جلوگیری از سقوط آن بسیار مهم است؟
سرویس و نگهداری منظم آسانسور برای جلوگیری از سقوط آن و فراهم‌کردن ایمنی کاربران بسیار ضروری است. بازرسی‌های دوره‌ای به تکنسین‌ها این امکان را می‌دهد تا سیمبکسلهای فرسوده، ترمزهای معیوب و سایر مشکلات مکانیکی را قبل از تبدیل‌شدن به خرابی‌های خطرناک شناسایی و تعمیر کنند. سرویس و نگهداری همچنین باعث می‌شود که سیستم‌های ایمنی همانند پاراشوت و ترمز اضطراری همیشه آماده فعال‌شدن در شرایط اضطراری باشند.
غفلت از سرویس و نگهداری می‌تواند باعث شود فرسودگی‌ها و آسیب‌دیدگی‌های قطعات شناسایی نشوند و خطر خرابی‌های فاجعه‌بار افزایش یابد. سرویس ناکافی یا نامناسب ممکن است منجر به نادیده گرفتن به‌روزرسانی‌ها یا مشکلات حل‌نشده شود که قابلیت اطمینان آسانسور را به خطر می‌اندازد. با رعایت برنامه‌های دقیق سرویس و نگهداری و استفاده از افراد متخصص برای تعمیر و بازرسی، مالکان و مدیران ساختمان‌ها می‌توانند احتمال بروز حوادث آسانسور را به طور چشمگیری کاهش دهند.
نتیجه‌گیری
اگرچه سقوط آسانسور به دلیل سیستم‌های ایمنی مدرن و پروتکل‌های سختگیرانه سرویس و نگهداری پدیده‌ای نادر است، اما دانستن نحوه واکنش در این شرایط اضطراری نیز اهمیت زیادی دارد. آگاهی از علل سقوط آسانسور، ایمن‌ترین وضعیت‌ها، اهمیت محافظت از سر و انجام اقدامات لازم می‌تواند به طور قابل توجهی خطر آسیب‌دیدگی‌های جدی و حتی مرگ کاربران را کاهش دهد. استفاده از وسایل موجود برای محافظت از سر و پرهیز از اشتباهات رایج همانند پریدن یا ایستادن، اقداماتی ضروری هستند. با آگاهی از این اقدامات و آمادگی داشتن، می‌توانید با اعتماد به نفس و آرامش بیشتری با شرایط اضطراری سقوط آسانسور روبرو شده و ایمنی خود و دیگران را فراهم کنید.
